Rreth 370 kompani vendore, të cilat kanë 80 milionë euro eksport në Bashkimin Evropian, do të goditen nga vendosja e taksës që do të duhet t’i paguhet Unionit, për shkak se në Maqedoni pjesa më e madhe e energjisë elektrike prodhohet nga qymyri. E ashtuquajtura taksë për CO₂ do t’i rëndojë të gjitha produktet eksportuese që lidhen me industrinë e çelikut, aluminit, çimentos, plehrave kimike dhe hidrogjenit.
Kjo do të thotë se nga fillimi i vitit të ardhshëm, kompanitë që eksportojnë produkte të lidhura me këto pesë sektorë do të paguajnë një çmim më të lartë për energjinë elektrike, pasi do të duhet të paguajnë taksën për lëshimin e dyoksidit të karbonit në atmosferë gjatë prodhimit të energjisë.
Nëse për një produkt të caktuar duhet të përdoret rrymë, për prodhimin e së cilës lëshohet një ton CO₂, sipas çmimeve aktuale do të duhet të paguhen shtesë 80 euro për këtë ndotje.
Zbatimi i këtyre rregullave të reja, që do të kenë ndikim serioz në eksport, aktualisht lë hapësirë për paqartësi edhe brenda vetë Qeverisë. Në këtë moment, nëse zbatohen rregullat e BE-së, për shkak se nuk kemi një organ të pavarur që mund të konfirmojë sa për qind e energjisë elektrike në Maqedoni prodhohet nga burime të ripërtëritshme, do të llogaritet sikur 100% vjen nga burime ndotëse dhe do të paguhet e gjithë taksa. Ndërsa nga Qeveria shpresojnë se do të pranohet të dhëna e tyre, sipas së cilës një pjesë e energjisë është nga burime të ripërtëritshme dhe pjesa tjetër nga ndotës, në mënyrë që kompanitë të paguajnë vetëm përqindjen që nuk është nga burime të pastra.
“Energjinë që përdoret për prodhim nuk mund ta dimë nga kush vjen, sepse ajo është, pra, një përzierje. Javën e ardhshme, të hënën, vjen zoti Lorkovski, i cili është kryetar i Komunitetit Energjetik. Kemi takim pikërisht për këtë temë me detaje. Megjithatë, në bisedat tona të fundit na është thënë se do të merret për bazë përzierja e Maqedonisë si shtet. Kjo do të thotë se vitin e kaluar kishim 40% nga burime të ripërtëritshme, dhe ky do të jetë përzierja. Pra, nuk do të shihet individualisht, por shteti do të trajtohet si një tërësi”, theksoi Sanja Bozhinovska, Ministre e Energjetikës.
Kjo do të thotë se një pjesë e kompanive që tashmë kanë investuar në burime të ripërtëritshme ose blejnë energji elektrike apo burime të tjera që nuk kanë komponentë ndotës, prapë do ta paguajnë taksën.
Bozhinovska thekson se Qeveria ka bërë gjithçka që të zbatojë rregullat dhe t’ua lehtësojë biznesit. Nga Oda Ekonomike e Maqedonisë mendojnë se është e nevojshme ndihmë shtetërore për tranzicionin e gjelbër të kompanive.
“Prandaj, sado që të kushtojë, kjo do të duhet të jetë pjesë përbërëse e së ardhmes së atyre kompanive. Për fat të keq, nëse janë bërë shpenzime, të përpiqemi të bisedojmë me Qeverinë për kredi të favorshme, për mënyra se si kjo të bëhet, që tranzicioni të jetë më i lehtë”, u shpreh Antoni Peshev, Oda Ekonomike e Maqedonisë.
Nevoja për veprim të shpejtë theksohet edhe nga paralajmërimi se BE-ja do ta zgjerojë taksën për industri të tjera, përfshirë tekstilin, kimiken, plastikën, celulozën dhe letrën. Nga Banka Evropiane e Investimeve paralajmërojnë ndihmë për tranzicionin e gjelbër, por gjithashtu paralajmërojnë se shumë kompani nuk janë të vetëdijshme për përfitimet e kësaj.
“Gjetjet e fundit nga një anketë e EIB tregojnë se rreth 40% e ndërmarrjeve maqedonase nuk janë të vetëdijshme për përfitimet nga kjo nismë. Megjithatë, shihet se vetëdijesimi po rritet – rreth 27% e kompanive e dinë se investimet e gjelbra mund t’i bëjnë ato më konkurruese, ndërsa 30% e ndërmarrjeve kuptojnë se mund të kenë rritje të të ardhurave”, deklaroi Bjorn Gabriel, Banka Evropiane e Investimeve.
Sipas EIB, këto investime mund të kenë ndikim serioz në rritjen e eksportit të kompanive maqedonase.